ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΗ, ΣΤΗΝ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΣΤΙΣ 11/1/2011 ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ «ΙΔΡΥΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΑΣΥΛΟΥ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΠΡΩΤΗΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ».

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Οι διεθνείς συγκυρίες, οι διάφορες καταστροφές που συμβαίνουν στον πλανήτη μας και οι μεγάλες ανισότητες έχουν δημιουργήσει ιδιαίτερα τις τελευταίες δύο δεκαετίες ένα μεγάλο ρεύμα λαθρομετανάστευσης προς τις ανεπτυγμένες χώρες.

Η χώρα μας λόγω της θέσης της αλλά και της ανάπτυξης που είχε αυτά τα χρόνια δέχεται τελευταία τεράστιες πιέσεις, αν λάβουμε υπόψη μας ότι κάθε μέρα εισέρχονται παράνομα 200 έως 300 αλλοδαποί, δηλαδή ένα χωριό περίπου την ημέρα και επίσης ότι εκκρεμούν προς εκδίκαση 45.000 αιτήσεις ασύλου.

• Οι πόλεις της χώρας μας, που θεωρούνται πύλες εισόδου ή εξόδου ασφυκτιούν
 και δεν είναι μόνο αυτές. Ακόμα και στην Κεφαλονιά για παράδειγμα φθάνουν αλλοδαποί από την Πάτρα, ελπίζοντας να φύγουν με κάποιο μικρό πλοιαράκι για την Ιταλία.

• Τα κυκλώματα διακίνησης λαθρομεταναστών, που εκμεταλλεύονται και εμπορεύονται την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή, σκορπίζοντας πλαστά έγγραφα διαμονής και ωθώντας σε άλλες παράνομες ατραπούς, γιγαντώνονται.

• Η εικόνα που δείχνουμε ως χώρα, είναι τραγική. Η κριτική που υφιστάμεθα, είναι μερικές φορές χειρότερη από αυτή που έγινε για την παραποίηση των στατιστικών στοιχείων της οικονομίας.

Η Ελλάδα εμφανίζεται από αυτά τα κυκλώματα ως προορισμός εύκολης και μακράς παραμονής για την νομιμοποίηση. Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο έχει αποδειχθεί ανεπαρκές. Τα αστυνομικής φύσεως μέτρα: η επαναπροώθηση, η απέλαση και στη συνέχεια η κράτηση δεν είναι ικανά και δεν βοήθησαν για να βελτιωθεί αυτή η εικόνα.

Δεν μπορεί η Ελληνική Αστυνομία να επιφορτισθεί θεσμικά με αντιφατικούς ρόλους, χωρίς μάλιστα να διαθέτει το κατάλληλα εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό για ένα τέτοιο κρίσιμο και πολυσύνθετο θέμα.

Δεν μπορεί από τη μια να έχει καθήκοντα ανάσχεσης της παράνομης μετανάστευσης και από την άλλη να διαμορφώνει αντικειμενική και αμερόληπτη κρίση για την ιδιότητα του «πρόσφυγα» και του «παράνομου μετανάστη».

Δεν μπορεί να υπάρχει:

• Ελλιπής ιατρικός έλεγχος των αλλοδαπών.

• Ελλιπείς συμβουλευτικές υπηρεσίες, με αποτέλεσμα οι αλλοδαποί να γίνονται εύκολη λεία των γνωστών κυκλωμάτων.

• Δεν μπορεί να υπάρχει έλλειψη έγκυρης και έγκαιρης πιστοποίησης της ταυτότητας των παράνομων μεταναστών και μερικές φορές καταπάτηση των γενικών αρχών του ανθρωπιστικού δικαίου και των διεθνών συμφωνιών.

• Δεν μπορεί να μην υπάρχουν σήμερα θεσμοθετημένοι ειδικοί χώροι παραμονής αλλοδαπών.

• Και το πιο σημαντικό είναι ότι δεν μπορεί να ανεχόμαστε ακόμη και σήμερα την πυροδότηση των πιο συντηρητικών αντανακλαστικών, που διαταράσσουν την κοινωνική συνοχή και την ειρηνική συνύπαρξη.

Με το νομοσχέδιο που συζητάμε σήμερα για την ίδρυση υπηρεσίας ασύλου και υπηρεσίας πρώτης υποδοχής, καθώς και την προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις αντίστοιχης Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γίνεται προσπάθεια με ανθρωπιστική προσέγγιση να αντιμετωπισθεί αυτό το κρίσιμο, πολυσύνθετο και όντως δυσεπίλυτο πρόβλημα, που έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις.

Με το παρόν νομοσχέδιο αξιοποιούνται τα πορίσματα της Ύπατης Αρμοστίας του ΟΗΕ και του Συνήγορου του Πολίτη. Με τη σημερινή νομοθετική πρωτοβουλία το Υπουργείο τολμά και προχωρεί σε τρεις σημαντικές τομές.

Πρώτη τομή. Ιδρύεται στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αυτοτελής Υπηρεσία Ασύλου. Η υπηρεσία αυτή συγκροτείται από περιφερειακά γραφεία ασύλου, που λειτουργούν σε πόλεις, όπου υπάρχει έντονη πίεση και από μια κεντρική Υπηρεσία η οποία κατευθύνει, παρακολουθεί, ελέγχει και εξασφαλίζει την απρόσκοπτη λειτουργία τους. Δημιουργείται ξεχωριστός προϋπολογισμός για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των δαπανών. Στελεχώνεται από δημόσιους υπαλλήλους με εμπειρία στο αντικείμενο που προέρχονται από απόσπαση ή μετάταξη από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Ο Διευθυντής της Κεντρικής Υπηρεσίας είναι πρόσωπο εγνωσμένου κύρους με διοικητική εμπειρία, πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και ορίζεται από τον Υπουργό μετά όμως, από δημόσια πρόσκληση ενδιαφέροντος.

Ασχολείται:

• Με την καταγραφή και εξέταση των αιτημάτων διεθνούς προστασίας.

• Με την ενημέρωση, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των αιτούντων, καθώς και την διευκόλυνσή τους σε ότι αφορά τις συνθήκες υποδοχής.

• Συνεργάζεται με κρατικούς φορείς, ανεξάρτητες αρχές, μη κυβερνητικές οργανώσεις, όργανα και οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης

• Ακόμη ασχολείται με την υποστήριξη του σχεδιασμού της Εθνικής Πολιτικής Ασύλου.

Μια δεύτερη τομή που εισάγει αυτό το νομοσχέδιο, είναι η δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής Προσφύγων, στο πλαίσιο της οποίας μπορεί να λειτουργούν περισσότερες από μια Επιτροπές για την γρήγορη, αμερόληπτη και δικαιότερη απόφαση επί των προσφυγών ασύλου. Οι Επιτροπές αυτές αποτελούνται από τον Πρόεδρο, που είναι πρόσωπο με εξειδίκευση και εμπειρία, και μέλη έναν εκπρόσωπο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Έλληνα υπήκοο και έναν νομικό, πολιτικό ή κοινωνικό επιστήμονα με εξειδικευμένες γνώσεις στο συγκεκριμένο αντικείμενο.

Με ειδικότερες ρυθμίσεις που εισάγει το νομοσχέδιο:

• Καθορίζονται οι διαδικασίες που ακολουθούνται και εξασφαλίζεται το αδιάβλητο, σύμφωνα με την αρχή της αμεροληψίας που πρέπει να διέπει τις διοικητικές πράξεις και δράσεις.

• Παρέχεται δε η εξουσιοδότηση στον Υπουργό να θεσπίσει Κανονισμούς Λειτουργίας από την Υπηρεσία Ασύλου και την Αρχή Προσφύγων. Και αυτό για να υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες λειτουργίας, εξασφαλίζοντας την αντικειμενικότητα και την αμεροληψία.

Τρίτη τομή. Η ίδρυση στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αυτοτελούς Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής. Η υπηρεσία αυτή συγκροτείται από την Κεντρική Υπηρεσία και τις περιφερειακές υπηρεσίες, δηλαδή, τα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής και έκτακτες ή κινητές μονάδες Πρώτης Υποδοχής. Στα κέντρα αυτά γίνεται η εξακρίβωση της ταυτότητας, του ιστορικού, της κατάστασης και του νομικού καθεστώτος για κάθε παράνομο αλλοδαπό. Η Κεντρική Υπηρεσία κατευθύνει, ελέγχει και εξασφαλίζει τις απαραίτητες προϋποθέσεις και τη λειτουργία των Κ.Ε.Π.Υ., έτσι ώστε οι παράνομοι μετανάστες να υπαχθούν σύντομα στις διαδικασίες πρώτης υποδοχής με συνθήκες σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ειδική μέριμνα για τις ευάλωτες ομάδες, όπως ανήλικοι, τα άτομα με αναπηρία και τα θύματα εμπορίας ανθρώπων. Επίσης, προβλέπονται αξιοπρεπείς συνθήκες κράτησης, εξασφάλιση της οικογενειακής ενότητας και κάλυψη κάθε ανάγκης των αλλοδαπών με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Στελεχώνεται με τον ίδιο τρόπο που στελεχώνεται και η Υπηρεσία Ασύλου με Διευθυντή πρόσωπο πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και εξειδικευμένο προσωπικό, κυρίως με μετατάξεις ή αποσπάσεις από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Με τη θεσμοθέτηση όλων αυτών και την ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας γίνεται ένα σημαντικό βήμα που θα συμβάλλει αποτελεσματικά στην επιτάχυνση όλων των διαδικασιών παροχής ασύλου από ειδικούς, με αντικειμενικότητα, αμεροληψία, διαφάνεια, τήρηση των στοιχειωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Με την επιτυχή εφαρμογή όλων αυτών:

• Ο πολίτης θα νοιώσει το αίσθημα ασφάλειας.

• Θα εκλείψουν ή θα ελαχιστοποιηθούν τα φαινόμενα που όλοι γνωρίζουμε και αναφέρομαι κυρίως στα απαράδεκτα και παράνομα κυκλώματα της ντροπής ή τις εικόνες που αντικρίζουμε στις περιοχές που είναι πύλες εισόδου ή εξόδου.

• Θα εμπεδωθεί η κοινωνική ειρήνη και θα σταματήσουμε πλέον να είμαστε διεθνώς στο επίκεντρο αρνητικής κριτικής που πληγώνει τη χώρα μας.

Το εγχείρημα είναι δύσκολο, γιατί τα συμφέροντα είναι πολλά, γιατί θα πρέπει να λειτουργεί σωστά η Διοίκηση, γιατί και η Ύπατη Αρμοστεία θα πρέπει να λειτουργεί σωστότερα.

Έχουμε, όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, υποχρέωση να το τολμήσουμε και να το πετύχουμε.